مقدمه:
از جمله تجهیزاتی که در رشته برق بسیار مورد استفاده قرار می گیرد تابلو برق است. این وسیله یک محفظه ای است که تجهیزات مورد نیاز برای برق کشی و برق رسانی به یک مکان در آن قرار می گیرد. در درون تابلو برق که اصولا بک محفظه فلزی است تجهیزاتی اعم از کلید قطع و وصل، رله، کنتاکتور و … قرار می گیرد.
تابلو برق چیست؟
از جمله تجهیزاتی که در رشته برق بسیار مورد استفاده قرار می گیرد تابلو برق است. این وسیله یک محفظه ای است که تجهیزات مورد نیاز برای برق کشی و برق رسانی به یک مکان در آن قرار می گیرد. در درون تابلو برق که اصولا بک محفظه فلزی است تجهیزاتی اعم از کلید قطع و وصل، رله، کنتاکتور و … قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم علاوه بر توضیحاتی که در مورد تابلو برق ارائه می دهیم، سعی می کنیم در مورد انواع آن و کاربرد های آن ها صحبت کنیم. این فضای فلزی بسته اصولا برای کنترل و توزیع برق در یک موقعیت و مکان مورد استفاده قرار می گیرد و باید نصب و راه اندازی آن توسط افراد کارشناس انجام شود که مهارت این کار را دارند. در صنعت برق استفاده از این تجهیز الکتریکی به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد و مهندسین این رشته برای صنایع مختلفی تابلو های متفاوتی طراحی می کنند که هر کدام با توجه به کنترل نیروی برق و توزیع آن انجام می شود. انواع تجهیزات مورد نیاز برای عملیات کنترل و توزیع انرژی الکتریکی بر روی تابلو های برق سوار می شوند و یکی از مهمترین موارد استفاده آن، حفاظت از افراد در برابر شوک الکتریکی است. تابلو های برق از تجهیزاتی که در آن ها به کار رفته است در برابر عوامل محیطی محافظت می کنند و این موضوع باعث می شود که کارایی و بهره وری آن افزایش پیدا کند. در داخل و روی تابلو های برق تجهیزات و چراغ هایی به کار می روند که هر کدام نشان دهنده یک پیغام از سیستم الکتریکی در موقعیت و مکان است.
انواع تابلو برق را بشناسید:
تقسیم بندی های تابلو ها امروزه بر اساس عوامل مختلفی انجام می شود. اما اگر بخواهیم تابلو های برق را بر اساس سطح ولتاژ تقسیم بندی کنیم، در سه دسته تابلو برق فشار قوی، تابلو برق فشار متوسط، تابلو برق فشار ضعیف آن ها را دسته بندی می کنیم. از نظر نصب و کارایی نیز این تابلو ها با یکدیگر تفاوت هایی دارند که به آن ها اشاره خواهیم کرد. برخی از تابلو های برق بر روی دیوار نصب می شوند و برخی دیگر ایستاده هستند. هر کدام از این تابلو های برق در موقعیت و صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. نکته کلی که در مورد انواع تابلو های برق وجود دارد باید گفت که برای عمر طولانی تابلو و تعویض کمتر قطعات باید تمام اصول ایمنی و مهندسی را رعایت کنید. بهتر است که کار با تابلو برق را به یک اپراتور حرفه ای بسپارید که بر تمامی اصول تابلو های برق مسلط باشد.
تابلو های برق فشار ضعیف:
تابلو های برق فشار ضعیف یک نوع تابلوی ترکیبی هستند که از چندین وسیله قطع و وصل فشار ضعیف تشکیل شده است و این وسیله با تجهیزات دیگر از جمله تجهیزات حفاظتی، مقیاس و اندازه گیری، کنترل و توزیع و … همراه است. در داخل تابلو های برق فشار ضعیف تجهیزات زیادی به کار می رود که از جمله می توان به کلید های دژنکتور، کلید های قطع کننده، کلید های وصل کننده و … اشاره کرد. در داخل این نوع از تابلو های برق تمامی تجهیزات الکتریکی و مکانیکی به کار می رود که هر کدام برای کنترل قسمت های مختلف بسیار کاربردی هستند. اصولا تابلو های فشار ضعیف در پست های ترانس زمانی استفاده می شوند که ولتاژ فشار قوی را تبدیل به ولتاژ فشار ضعیف می کنند و می توانند انرژی های الکتریکی را تقسیم کنند.
تابلو های برق فشار متوسط:
تابلو های برق ولتاژ فشار متوسط سطح ولتاژی بین 1 تا 36 کیلو وات را دارا هستند که در چندین سلول مختلف مونتاژ شده اند. در داخل تابلو های فشار متوسط تجهیزات مختلفی به کار رفته است که این تجهیزات و قطعات شامل دژنکتور ها، ترانسفورماتور های جریان، کنتاکتور، رله و … است. این تابلو ها جریان را تامین می کنند و همچنین قطع و وصل مدار را بر عهده دارند. تابلو های فشار متوسط نیز انواع متفاوتی دارند. در جدیدترین مدل های تابلو های فشار متوسط در محفظه آن ها گاز های SF6 مورد استفاده قرار گرفته است که برای حفاظت و ایمنی به کار می رود. بیشترین جنسی که در تابلو های فشار متوسط مورد استفاده قرار می گیرد محفظه های فلزی است. هدف استفاده از این تابلو ها انتقال و توزیع جریان الکتریکی است که حفاظت از مدار ها را نیز بر عهده دارد.
تابلو های برق فشار قوی:
تابلو های برق فشار قوی در قسمت های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند و شامل اجزای بسیاری مانند کابل ها، کلید های عایق، شینه های داخلی، کلید های قطع و وصل بار، بریکر ها، کنتاکتور، فیوز و … است. هر کدام از این اجزا در تابلو های فشار قوی استفاده های گوناگونی دارند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کابل ها:
کابل های تابلو برق می توانند شامل کابل های XLPE و EPR باشند و در تابلو های فشار قوی نسبتا بسیار بیشتر از دیگر تابلو ها، باس بار ها مورد استفاده قرار می گیرند.
کلید های عایق:
کلید های عایق از جمله کلید هایی هستند که در تابلو های فشار قوی مورد استفاده قرار می گیرند. زمانی که کلید عایق باز است نشان دهنده این است که شرایط محیط ایمن است و می توان با امنیت کار انجام داد. در نظر داشته باشید هنگام تعمیر، وصل کردن این کلید باعث می شود که مدار به حالت بدون ولتاژ تغییر کند و کار تعمیر و نگهداری به راحتی انجام شود.
کلید قطع بار:
کلید قطع بار از جمله کلید های کنترلی است که به صورت دستی کار می کند و البته می تواند به صورت اتوماتیک نیز وجود داشته باشد. اتوماتیک بودن کلید قطع بار به راحتی کار اپراتور کمک بیشتری می کند. در نظر داشته باشید که کلید قطع بار برای زمانی استفاده می شود که وضعیت به صورت نرمال باشد. نکته حائز اهمیت این است که کلید قطع بار به هیچ عنوان به صورت یک کلید حفاظتی عمل نمی کند و هیچ عملیات ایمنی و حفاظت توسط این کلید انجام نمی گیرد. به صورت ماکسیمم کلید های قطع بار می توانند در هر ساعت حدود 500 تا 600 بار قطع و وصل شوند.
در تابلو های فشار قوی قطعات و تجهیزات بسیار دیگری مورد استفاده قرار می گیرد که هر کدام از آن ها عملکرد و کارایی خود را دارند و در صورت بروز اختلال در هر کدام از آن ها به کل مدار و تابلو برق آسیب وارد می شود.